De begrafenis ⋆ Ons verhaal 5/5

5 mei 2015

Maandag 4 mei ~

Vandaag deden we het ondenkbare. Onze zoon, die buiten mij nooit heeft geleefd, moesten we gaan begraven. We zagen er vreselijk tegenop, maar we waren er klaar voor. De wekker ging om 8 uur en we hadden een strakke planning. We haalden hem uit zijn wiegje en legde hem op ons bed. Terwijl Ad de koeling opruimde en nog wat andere dingen regelde, zette ik zijn wiegje op zijn eigen kamertje. Ik wilde niet thuis komen met een leeg wiegje naast ons bed. Dat leek me té heftig.

Toen kwamen de allerlaatste momenten met onze lieve kleine man. Om beurten hielden we Boris dicht bij ons. We maakten de laatste foto’s en filmpjes en probeerden alles zo intens mogelijk te beleven. Ik legde hem nog even in zijn wiegje en op de commode en wiegde hem in mijn armen. Met elke aanraking namen we langzaam afscheid van onze zoon.

Ad legde hem in zijn kistje met een dekentje over hem heen en we vroegen de kinderen om afscheid van hem te nemen. Ze mochten allebei iets in de kist de leggen, ze waren zo stoer…

We haalden hem eventjes weer uit zijn kistje en namen nu zelf afscheid van hem. We knuffelden voor de laatste keer, hielden hem nog eventjes dicht tegen ons aan, en dit keer legde ik hem in zijn kistje. Ook wij hebben Boris iets meegegeven. Ad gaf één van zijn kleine klompjes van vroeger aan Boris. De linker voor Boris, en de rechter voor hemzelf, omdat hij verder moet met zijn leven. Ik legde mijn trouwring onder zijn handjes op zijn hartje. De trouwring is een bewijs van de liefde van Ad en mij, maar die hebben we niet meer nodig, want daarvoor hebben we Boris. De ring mag nu bij hem zijn, zodat onze liefde altijd bij hem is.

Toen kwam de laatste aanraking en de allerlaatste kus… Het was de meest intense kus die ik ooit aan iemand gaf. Ad deed de deksel op zijn kistje met op de binnenkant de tekst; ‘het allermooist ben jij…’ Wat een afschuwelijk vreselijk moment was dat, het idee dat je je kind in een kist stopt en het daarna nóóit meer kan zien en nóóit meer kan vasthouden. Wat een hel. Afschuwelijk ondraaglijk en niet te doen… Ik zal het nooit meer vergeten…

Ad schroefde hem dicht met vier schroeven, en ik sloeg er daarna vier houten pinnen in met een hamer. Zo konden we allebei letterlijk het kistje en de veel te korte periode met ons lieve kleine ventje afsluiten.

De witte Jaguar stond voor het huis. Ad zette Boris op de achterbank, in het midden zodat Iris en Daan er naast konden gaan zitten. We namen zijn foto, zijn vosje, de ballonnen en onze speech mee en we reden naar de Oude Kosterij. De rit er naar toe was super! Het klinkt gek, maar Ad en ik waren zo trots dat we Boris meenamen in zo’n stoere auto.

Bij de Kosterij aangekomen droegen we Boris met zijn vieren mee naar binnen terwijl onze vriend Kees op de piano speelde. Onze familie en vrienden waren al binnen en onze vriend Bertil maakte foto’s van de hele begrafenis. Als baar hadden we een korte dikke boomstam (die nu bij ons in de woonkamer staat) en daarop zetten we zijn kistje met zijn foto en zijn vosje.

Het was een prachtige ceremonie met veel muziek en mooie woorden. Ad vertelde over onze dagen met Boris en hoe wij alles beleefden. Over dat we niet boos zijn en dat we zo ontzettend trots zijn. Over dat we hem ‘Boris de fixer’ noemen omdat hij zoveel teweegbracht. Ook ik deed mijn verhaal en vertelde over dat Boris zo geweldig is. Over dat het leven nooit minder mooi mag worden nadat Boris in ons leven is gekomen, en dat we er alles aan zullen doen om ons leven weer op te pakken. Ook las ik een brief voor die ik aan Boris schreef:

Lieve Boris,

Wat heb ik genoten van de tijd dat jij bij ons was. De kleine momenten dat ik je voelde in mijn buik en daarna je mooie kleine vingertjes kon aanraken. En wat is het gemeen dat je er nu niet meer bent! Ik ben verliefd op jou, en je hebt er voor gezorgd dat ik nóg verliefder ben op je papa.

Het lijkt zo zinloos maar dat is het niet. Je hebt nu al zoveel voor ons gedaan, en ik had het voor geen goud willen missen. Ik voel zoveel liefde voor jou, en ik weet dat je altijd bij me bent.

Lieve Boris, het allermooist ben jij…

★

Kees speelde aansluitend mijn liedje ‘Het Allermooist’ op de piano*. Ik zong het niet, dat was te moeilijk voor me, maar ik zong de woorden in mijn hoofd.

Toen de ceremonie was afgelopen droegen Ad en Daan samen Boris naar buiten. We stapten weer samen in de Jaguar en terwijl de klokken luidden (daar hadden we speciaal om gevraagd) reden we naar de begraafplaats samen met onze familie en vrienden. Daar stond een rolstoel klaar voor mij. Zijn kistje werd bovenop de rolstoel gezet zodat ik hem naar zijn grafje kon dragen, en we knoopten er een witte ballon aan. Met zijn allen in een lange rij van ongeveer vijftig mensen liepen we naar zijn plekje toe.

Ad zette Boris boven zijn grafje op twee houten balkjes en de dominee zei een paar woorden. Toen was het tijd voor mij om de ballon op te laten gaan. Ik pakte hem vast en wist dat dit voor mij het moment was waarop ik mijn kind moest loslaten. Ik sprak zachtjes de woorden ‘dag liefje’ en liet de ballon los. Daar ging hij, ver weg van ons... Terwijl de ballon omhoog ging kwamen er een paar druppels regen naar beneden. ‘De hemel huilt met ons mee’, zei ik tegen Ad. Vrienden en familie vertelden ons later dat de ballon naar de zon vloog die zich verschool achter de wolken en zich eventjes liet zien. Mooi...

Daarna zette Ad het kistje in het grafje. Onze vrienden en familie namen één voor één afscheid van Boris door een bloem naast het grafje te leggen en wat zand op zijn kistje te gooien. Toen iedereen weg was namen Iris en Daan afscheid van Boris. Ze gooiden ook allebei zand in zijn grafje en we stonden nog even stil met z’n vieren. We hielden elkaar stevig vast totdat het tijd voor ze was om te gaan.

Ad en ik bleven met zijn tweeën over. Ook ik deed een handvol zand in het grafje en Ad spitte het grafje van Boris dicht. Helemaal zelf, schep voor schep. Dit was voor hem hèt moment dat hij echt afscheid nam van zijn zoon en de veel te korte tijd dat hij bij ons was. Het was hartverscheurend om te zien. Mijn lieve man die met zijn hele lijf het laatste deed dat hij ooit voor zijn zoon kon doen…

Toen het grafje dicht was hebben we samen alle bloemen netjes op het zand gelegd zodat het er mooi uitzag voordat we weggingen. We stonden nog even stil bij zijn plekje en toen was het tijd om te gaan… Het was voorbij, we hadden onze zoon begraven nog voordat we van zijn leven konden genieten. Onze lieve Boris was weg, dood, en we zouden hem nooit meer zien…Verslagen verlieten we samen het kerkhof en gingen zonder onze mooie zoon naar huis.

Thuis hebben we samen met de naaste familie geluncht en de ochtend afgesloten. De begrafenis had ons gesloopt dus ’s middags hebben we lang geslapen. ’s Avonds was het dodenherdenking, een bijzonder moment om 20.00 uur. Vanaf nu zal deze dag voor ons een heel andere betekenis krijgen, en ik denk voor veel meer mensen om ons heen.

Die avond zaten we met zijn vieren op de bank en begon ik ineens te trillen. Ik kon er niet meer mee stoppen. Ad pakte een dekbed en ik trok een dikke trui aan maar ik bleef trillen. Het was hetzelfde gevoel dat ik had vlak na de bevalling. Waarschijnlijk door de emotie en de heftige inspanningen. Bijzonder dat ik het voelde toen ik mijn kind op de wereld zette en ook toen ik hem weer terug gaf aan de aarde…

★

< Ouder bericht Nieuwer bericht >

Deel deze blog via:

Glashelder

6 april 2025

Ik lig buiten in de schommelstoel en luister naar mijn meisje van acht die bij de buren speelt. Ik hoor haar lachen en genieten en geniet met haar mee van een afstandje. In gedachten ben ik ineens bij Boris. Zou hij met haar mee zijn gegaan om daar te spelen? Of was hij te verlegen en zou hij lekker bij mij in de tuin hebben gezeten met een filmpje of een stripboek, en ook hebben geluisterd naar zijn zusje. ‘Hoor je Babet ook lachen mam?’ Hoor ik hem zeggen in mijn gedachten... Ik zie hem ineens zitten in de oranje tuinstoel. Glashelder. Hij gaat staan en loopt richting mijn schommelstoel met een kleine glimlach, en zijn donkere haar met nog maar een paar korte krullen omdat hij ze niet meer zo lang wilde. Hij is tenslotte al bijna tien! Het beeld was er een paar seconden, verdween weer net zo snel, en ik probeer het terug te vinden zodat ik het verhaal in mijn hoofd verder kan volgen, maar het lukt niet meer, het is weg. Vaag zie ik het beeld nog voor me. Van Boris die die nu negen jaar had moeten zijn, in een spijkerbroek en een gestreept shirt met ik geloof een beetje rood erin. Ik zie lieve blauwe ogen die bij de zijkanten wat dichtvallen door het felle licht buiten. Dan pak ik snel mijn telefoon want ik wil het moment beschrijven. Ik wil de kleuren en zijn ogen niet vergeten. Het voelde zo dichtbij! Als een film of misschien als een glimp van een parallel universum, maar alsof het echt zo had kunnen zijn. Een stukje van Boris dat ik nooit heb kunnen zien maar waarvan ik eventjes een moment heb kunnen meemaken in dit kleine magische moment. En nu is het weg. Zoals hij ook al veel te lang weg is. En eigenlijk is hij niet weg, want hij leeft nog zo mooi in mijn hart en in mijn lijf, maar hij is wel te ver. Ik hoef zijn gestreepte shirt niet te wassen, zijn krullen niet in bedwang te houden en ik kan hem niet bij me op schoot trekken in de schommelstoel. Want ook al is hij bijna tien, dat had hij nog graag gedaan, lekker dicht bij mama, dat weet ik zeker. Inmiddels lopen de tranen over mijn wangen en heb ik het veel te koud buiten omdat de zon er niet meer is. Maar ik wil nog niet naar binnen omdat ik dit gevoel dat zo van mij is, niet kan delen. Dat durf ik niet maar het lukt ook niet. Die pijn zit te diep en ik zou het niet hardop kunnen zeggen. Schrijven is voor mij de enige manier. Als het verdriet en de wond van het losrukken en het gemis zo open liggen, dan ben ik het liefst alleen en zet de woorden die door me heen gaan op het digitale papier. Dus ik laat mijn tranen nog even wat drogen aan de wind. Dat mag ook, ik mag dit best alleen doen. Nog heel eventjes wachten, en dan ga ik weer naar binnen. Nog eventjes alleen met én zonder Boris…

Lentewind

20 maart 2025

De geuren buiten, de kleuren van de lucht en het beginnende groen, het licht dat weer verder naar binnen komt, de tekenen van de lente… Dag liefje, Langzaam voel ik jouw dagen wat dichterbij komen, mijn lieve lentekind. Naar die dagen in april, waarop ik je kreeg en tegelijk verloor. Naar de ene dag waarop licht en donker tegelijk zo sterk aanwezig waren. De dag waarop de liefde won van die allergemeenste dood. Dus denk ik even weer wat vaker aan je, met mijn hand op mijn buik, in de zachte lieve lentewind… Liefs van mama

De kist

4 maart 2025

‘Mama zullen we in de kist van Boris kijken vanmiddag? Het is al een tijdje geleden en ik ben het een beetje vergeten hoe het ook al weer was’. Ik denk er kort over na en zeg; ‘Dat is goed lieverd, vandaag wil ik dat wel’. Ze vroeg het al vaker de laatste tijd, maar na een paar keer ‘nee’ als antwoord te hebben gegeven voelt het nu als een prima moment. ‘Waarom vind je dat heftig mam?’. Ik antwoord: ‘Omdat ik er soms verdrietig van wordt om de spulletjes van Boris te zien, omdat hij dood is en ik hem mis’. Ze zegt; ‘Dat is helemaal niet erg mam, dan ga ik je gewoon troosten met een heleboel kusjes en knuffels’. De kist is oude scheepskist van hout die al een paar jaar op onze kamer staat, gevuld met herinneringen aan Boris. Hij staat er sinds de zwangerschap van Babet. Het kamertje van Boris moest worden aangepast voor haar, een ingewikkelde proces waar ik ruim de tijd voor nam, en veel van zijn spulletjes kregen een mooie plek in deze kist. In het begin keek ik er regelmatig in, de behoefte was toen nog heel groot en ik had het nodig om zijn kleertjes te voelen, te bekijken en te ruiken. Zijn kleertjes droegen in het begin nog zijn geur, en ik heb ze destijds in een afgelosten plastic zak gedaan in de hoop dat zijn geur zo lang mogelijk zou blijven. Dit is best goed gelukt, maar de tijd heeft het logischerwijs steeds meer doen vervagen. En vandaag duiken Babet en ik samen de kist in. Ik probeer er zo open en rustig mogelijk in te staan, dit moment is even voor haar. Babet is erg enthousiast en zodra de kist openstaat haalt ze er van alles uit. Ze praat honderd uit en ik probeer het ondertussen niet vervelend te vinden dat het niet op ‘mijn’ manier gaat. Alles gaat op zijn kop, en van mijn zorgvuldig gesorteerde kist is weinig meer over. Het doet er eigenlijk weinig toe als je er over nadenkt, maar als het om Boris gaat, doet álles er voor mij toe. Maar, het lukt me dit naast me neer te leggen, en ik laat haar begaan. We bekijken zijn kleertjes die hij niet aan heeft gehad en het speelgoed waar hij nooit mee speelde. We bestuderen samen zijn foto’s en belanden tussen al zijn spulletjes langzaam even in onze eigen wereld. Ik pak zijn kleertjes die hij wél aan heeft gehad uit het speciale zakje en probeer de geur tevergeefs op te snuiven. Alles wat er over bleef is de geur van katoen en de, volgens Babet ouderwetse, geur van de scheepskist. Dan pak ik zijn sokjes, daar waar zijn geur het meest intens was. Heel even denk ik tóch iets te ruiken. Ik weet niet of het alleen mijn herinnering was, hoogstwaarschijnlijk wel, maar heel even was ik daar. Zijn voetjes, zijn lijfje, zijn aanwezigheid. Heel eventjes, ben ik weg, heel even, ben ik bij hem… Babet ziet het aan me en haalt me uit mijn trance met haar woorden; ‘Ik voel je mam, ik voel je echt…’. En waar ik op het punt stond om te breken, zag ik mijn meisje met waterige ogen naar me kijken. ‘Kom maar liefje’ zeg ik, en ik trek haar op schoot tussen de spulletjes van Boris. Ze huilt eventjes en kruipt dicht tegen me aan. ‘Ik wil gewoon niet dat we hem kwijt zijn en ik vind het stom dat mijn boertje er niet is’. Eventjes blijven we zo zitten samen. Een paar minuutjes later ruimen we alles weer op. Ze vraagt of ze een klein knuffeltje mag hebben uit de kist, eentje die een tijdje op zijn grafje heeft gelegen. Ik vind het goed en ze is dolblij met een klein stukje van hem. Ik kijk naar mijn grote kleine meisje en voel heel veel tegelijk. Gemis om Boris, trots op mijn achtjarige krullebol, maar vooral heel veel liefde voor mijn kinderen…

Kleine kerst

14 december 2024

Ik doe zo mijn best om het klein te houden. Om alleen belangrijk te vinden, dat wat ook echt belangrijk is. Samen zijn, kusjes van mijn meisje, uit kijken naar kerst met ons gezin. Herinneringen maken, herinneringen eren. Kaarsjes aan, lief zijn. Ik doe zo mijn best om het klein te houden maar het lukt me niet altijd. Mijn bedrijf run ik nog steeds alleen en dat is veel, de sociale ballen die er altijd zijn vragen ook veel. Maar ik wil het kleinhouden, ik móet het klein houden, anders stroomt het over. Dan stroom ik over en dat is eigenlijk al te vaak gebeurt. Vlak na Boris stond ik zo dicht bij mezelf, voelde ik wat er echt van binnen speelde en kon ik grenzen aangeven waar nodig. Nu moet ik dagelijks terug naar dat plekje om weer te voelen waar het om draait. Het leven heeft zijn hectiek weer in volle gang over genomen, en het lijkt steeds moeilijker hier weer naar terug te gaan. Maar ik weet ook, bewustwording is de eerste stap, in die zin heb ik een flinke hore genomen. En richting kerst zoek ik weer het kleine op. In het geven van liefde en het ontvangen, want dat is wat het is. Kleine gebaren met grootse betekenissen, elke dag weer. Klein maar oh zo fijn! Nú is het moment, nú is waar het om draait, nú is waar je het verschil kunt maken. Wij houden het ook graag letterlijk klein met kerst. Samen zijn, lief zijn. Kerstboom optuigen, kadootjes uitpakken in pyama's, lekker eten, even wandelen en films kijken. En verder niets. Boris is er bij, zoals altijd, op zijn eigen manier. We steken kaarsjes aan, eentje extra voor hem, en soms pak ik even zijn vosje, vooral in de nacht. Ook voor hem houden we het klein, de liefde is er toch wel, die gaat echt nooit meer weg...

Ben je er bij?

10 december 2024

De dagen vliegen voorbij en we komen steeds dichterbij kerst. Er belanden steeds mee kadootjes onder de kerstboom en we zijn al druk aan het verzinnen wat we gaan eten deze dagen. Babet vroeg of we nog een kadootje voor Boris onder de boom gaan leggen. Eigenlijk had ik voor mezelf bedacht dat het dit jaar niet hoeft, maar misschien is het toch fijn om hem toch iets te kunnen brengen met kerst. Natuurlijk steken we altijd een kaarsje voor hem aan bij ons thuis en bij zijn grafje, en ik denk dat ik met Babet een knuffel ga uitzoeken die we dan ook bij zijn grafje kunnen brengen. Het gemis is niet perse groter met kerst, het gemis is er namelijk altijd en is naast mijn liefde voor hem verweven in mijn leven. De lege plek is is tijdens feestdagen en fanilie momenten wel wat groter en ik denk wat vaker aan hem deze dagen. Dan ben ik zo benieuwd naar of hij ons nog kan zien. Zijn kleine zusje die een knuffel bij zijn grafje brengt of de kaarsjes en lichtjes die voor hem branden. “Ben je er nog liefje? En kun je ons ook zien? Ik hoop dat het mooi en fijn is waar je bent, en dat ik ooit weer bij je kan. Dat ik je weer vast kan houden en dat we dan voor eeuwig samen zijn! Voor nu denk ik je dichtbij ons, en voel ik onze liefde sterker dan ooit…”

Ik voel hem nog steeds...

4 oktober 2024

Zomaar, op een avond, omdat herinneringen en pijn nou eenmaal zo werken. "Voordat ik ga slapen kijk ik nog even bij mijn kleine meisje. Ik geef haar een kus op haar wang en vertel haar zachtjes hoeveel ik van haar hou. Ik strijk over haar voorhoofdje en ineens ben ik daar. Ik voel hem. Zijn hoofdje en zijn neusje. Ze lijken zo op elkaar en voelen nog steeds hetzelfde. Hun zachte lieve huid en de manier waarop hun oogjes dichtgaan. Zo lief, zo mooi en zo van mij. Ik voel haar elke dag, maar hem ook nog steeds. Hij zit in mij, hij lééft in mij. Zijn leven begon tenslotte in mijn lijf, maar het eindigde daar ook. Hij is met elke vezel van mij verbonden, en dat zal altijd zo zijn. Als onderdeel van mij, in mijn hart én in mijn lijf, neem ik hem voor altijd met me mee…"

Meer blogs weergeven...